Naast verf- en ambachtsplanten zijn er ook gewassen, die specifiek in het huishouden werden en nu nog worden gebruikt voor allerlei doeleinden. Planten, die vallen binnen de groep planten voor huishoudelijke gebruik, kennen de meest uiteenlopende toepassingen. Van geurbuideltjes (lavendel, rozenblaadjes) in de linnenkast, tot het kaarden van wol (kaardebol), van het bemesten van planten en gewassen rondom huis en haard (heermoes) tot het gebruik als vulling van een matras, dat bovendien de bevalling zou vergemakkelijken (lievebedstro), van het boenen van houten vloeren (Roomse kervel), tot planten die het haar laat glanzen (kamille), het afweren van insecten (rozemarijn en tijm) en van pannen schuren (kleefkruid), tot het verwijderen van vetvlekken uit de was (zeepkruid). Medicinale planten en planten die worden toegevoegd aan drank of spijs, vormen een eigen groep. Vaak vallen planten onder meerdere groepen door de vele toepassingen en soms de symboliek die ze hadden.

 

Heermoes - Equisetum arvense

Deze oerplant vormde al meer dan 400 miljoen jaar geleden bossen; in het Paleozoïcum, een geologisch tijdperk tussen 542 en 251 miljoen jaar geleden.

Toepassingen:

Bij schuren van potten en pannen, poetsen van koper en hardhout.

Aftreksel van groene heermoes is een vloeibare en natuurlijke meststof, die wordt gebruikt voor het versterken van de algehele conditie van de planten.

Kiezelzuur verstevigt de cellenstructuur van het blad en de stengels, waardoor het insecten niet of moeilijk lukt de oppervlakte van bladeren te vernielen.

 

Kaardenbol - Dipsacus fullonum

Toepassingen:

De gedroogde vrucht werd gebruikt bij het kaarden van en het ruwen van gevolde, wollen, lakense stof, waardoor de structuur van het materiaal verdichtte, vervilte.

Als droogbloem in vazen of droogbloemboeketten.

 

Japanse tempelboom - Ginkgo biloba

Deze boom is een levend fossiel en nagenoeg onveranderd sinds de tijd van de dinosauriërs. In Japan wordt de boom als een god vereerd. Ginkgo biloba staat symbool voor onveranderlijkheid, hoop, liefde, toverkracht, tijdloosheid en een lang leven.

Toepassing:

Als insecticide en als mest.

 

 

Kleefkruid - Galium aparine

Toepassingen:

De vruchtjes kunnen dienen als koffiesurrogaat, als kippenvoer en als schuurmiddel.

Vroeger maakte men een zeef van kleefkruid, hiermee werd de melk gezeefd om kaas te maken. Tegenwoordig gebruikt men stremsel.

 

 

Venijnboom - Taxus baccata

De naam is afgeleid van het Griekse τόξο (toxo), dat 'boog' betekent. Van toxo is ook het woord toxisch afgeleid. Het is niet verrassend, dat in de Noordse mythologie, de god van de boog de naam Ydalir (taxus) had.

Toepassingen:

Taxus werd traditioneel gebruikt om bogen te maken.

De verse takjes worden gebruikt bij de productie van een kankermedicijn, dat bij bestralingen wordt gebruikt.

 

Zeepkruid - Saponaria officinalis

Toepassing:

De wortels van de plant werden vroeger gebruik om wasgoed te bleken. Een aftreksel van de wortels werd daartoe schuimig geklopt. Het schuim werd vervolgens over het wasgoed gesprenkeld, dat op een bleekveld uitgespreid lag. Na droging in de zon werd het gedroogde schuim afgeborsteld. In oude geschriften is er echter niets over deze toepassing te vinden. Wel staat zeepkruid al eeuwen bekend om zijn waskracht, vooral gebruikt bij tere stoffen en het verwijderen van vetvlekken.

Volgens de Flora Batava (Een zeer rijk geïllustreerd overzicht van inheemse Nederlandse planten. Het eerste deel verscheen in 1800. Het duurde 134 jaar voordat het werk compleet was.) kan zeepkruid gebruikt worden bij het maken van een schoonheidswater, omdat het 'de eigenschap bezit de huid blank en zacht te maken'. De plant zou uitwendig zelfs tegen schurft in gebruik zijn geweest.

 

Gewoon duizendblad - Achillea millefolia

Toepassingen:

Duizendblad helpt naburige planten om ziekten te weerstaan en verdiept hun geur en smaak.

Door een fijngehakt vers blaadje toe te voegen aan een kruiwagenlading compost, wordt de vertering versneld.

Vers duizendblad kneuzen en op de huid smeren van dieren, houdt vervelende insecten op afstand.

Met een aftreksel van de hele plant kan koperachtige mest worden gemaakt.

Als droogbloem.

 

Roomse kervel - Myrrhis odorata

Toepassingen:

Voor het schuren en boenen van houten meubels. Vooral eikenhout zou een mooie glans krijgen, als dit wordt geboend met bladeren van Roomse kervel. Daarna werd het met een doek opgewreven om het groene sap te verwijderen.

Als insectenlokker.

De rijpe zaden werden tot pulp gestampt, die in kaasdoek werd gepakt en waarmee geboend werd. Vermoed wordt dat het vooral om de frisse geur van de plant ging!

 

Echte kamille - Matricaria chamomilla

Toepassingen:

Kamille is een zwak bleekmiddel.

Kamille maakt, indien uitwendig gebruikt, lichtbruine haren lichter en geeft aan blonde haren een gouden glans.

Het aftreksel kan als drank en als haarspoeling worden gebruikt.

 

Klimop - Hehera helix

Toepassingen:

Een afkooksel van de bladeren wordt gebruikt om bij zwarte stoffen te behouden.

Het aftreksel kan ook als haarspoeling worden gebruikt om het haar donkerder te maken.

 

Echte valeriaan - Valeriana officinalis

Toepassingen:

Valeriaan heeft op katten een onweerstaanbare en sterk prikkelende werking.

De typische doordringende geur van de wortel ontwikkelt zich pas bij het drogen.

 

 

 

Rozemarijn - Rosmarinus officinalis

Toepassingen:

Verbrande, gedroogde stengels zorgen voor een aangename geur.

Twijgen tussen het linnengoed laat het wasgoed lekker ruiken.

Houdt insecten op afstand.

Strooide men rond als er buiten werd gegeten.

Rozemarijn bloemen in de linnenkast verdrijft motten.

 

Echte thym - Thymus vulgaris

Toepassingen:

De zaden van tijm, kleine bruine nootjes, trekken insecten aan. Mieren halen de zaadjes uit de bloem: zo dragen zij bij aan de verspreiding van het kruid.

Thymazijn is een goed ontsmettingsmiddel en toiletreiniger.

Gedroogde bloemen worden gebruikt om motten te weren.

Thym beschermt papier tegen schimmels

Aardappelen zijn met tijm beter houdbaar (thym werkt goed tegen schimmels)

Gedroogd wordt het gebruikt in potpourri.

Thym wordt ook gebruikt als strooikruid

 

Venkel – Foeniculum vulgare

Toepassing:

Vroeger kauwden gelovigen, die nuchter ter kerke gingen, soms venkelzaad tijdens de kerkdienst om het hongergevoel te onderdrukken.

 

 Gewone huislook - Sempervivum tectorum

Toepassing:

Verlicht bij wespensteken en brandnetelblaren.

 

Boerenwormkruid - Tanacetum vulgare

Toepassing:

Boerenwormkruid werd van oudsher ingezet bij de bestrijding van vlooien, luizen en ingewandswormen.

Ook als strooikruid in kelders.

Het werd vaak bij keukendeuren geplant. De reden hiervoor is, dat mieren niet van deze plant houden.

 

Echte salie - Salvia officinalis

Toepassingen :

De gedroogde bladeren kunnen tussen het linnengoed worden gelegd om insecten te verjagen.

De bladeren kunnen worden verbrand op houtskool om een kamer te desinfecteren. Dit kan ook door ze te in water te koken. Salierook verdrijft dieren- en kookluchtjes.

 

Lievevrouwebedstro - Galium odorata

Toepassingen:

Liggend op een matras gevuld met lievevrouwebedstro zou de bevalling vergemakkelijken.

Na de bevalling droeg de kraamvrouw stengeltjes lievevrouwebedstro in haar schoenen. Dit zou haar beschermen tegen ziekten en zwarte magie.

Lievevrouwebedstro was populair als weervoorspeller.

Wanneer er regen op komst was, ging het kruid veel sterker ruiken; vooral in de linnenkast was dit goed te merken.

Gedroogd lievevrouwebedstro tussen het linnengoed weert motten af.

 

Tuingoudsbloem - Calendula officinalis

Toepassingen:

Langs het huis geplant, houdt het mieren tegen.

Een haarspoeling met een aftreksel van de bloemen, geeft het haar een gouden glans en/of kleurt haar kastanjebruin.

De bloemen vormen een alternatief voor compostversneller.

In de Amerikaanse Burgeroorlog van 1861 tot 1865, werd Calendula gebruikt door soldaten om hun huidwonden te behandelen.

Weetjes: De oude Egyptenaren gebruikten de goudsbloem vanwege de verjongende eigenschappen. In Rusland is het bekend als Russische penicilline, omdat het ontsmettend werkt op de huid.

 

 

 

Nedertabak - Nicotiana tabacum

Toepassingen:

Wanneer de bladeren goed gedroogd en donkerbruin zijn, wordt de nerf uit het blad verwijderd, waarna je met behulp van een tabaksmolen de bladeren kunt vermalen, zodat er shag ontstaat. De tabak is dan klaar om te roken.

 

Lavas - Levisticum officinale

Toepassingen:

Tegen de hoest werkt lavas het beste in combinatie met warme melk. De warme melk wordt door de holle stengel van de lavas opgedronken. Hierdoor komen de werkzame, medicinale stoffen tegen keelpijn vrij.

 

Valkruid of wolverlei - Arnica montana

Toepassingen:

Van oudsher worden de bladeren gerookt (bijvoorbeeld in Noorwegen, waar zij ook werd gesnoven). Verder doen ze dienst als tabakssurrogaat bij ontwenningskuren voor rokers.

 

Grote Engelwortel - Angelica archanglica

Toepassingen:

Tot poeder vermalen is de wortel werkzaam bij het bestrijden van luis en ander ongedierte.

Wordt ook gebruikt om wasgoed lekker te laten ruiken!

De meeste mensen weten wel dat lavendel en rozenblaadje het linnengoed in de kast lekkerder laat ruiken. Het aantal planten dat de was lekker fris maakt, is echter vele malen groter. De volgende kruiden en planten, naast de eerder genoemde, kunt u in de linnenkast leggen om de was fris te houden.

Boerenwormkruid,  citroenkruid,  hop,  kamille, lelietje-van-dalen( of lelietje-der-dalen),

Lievevrouwebedstro,  marjolein,  nagelkruid,  rozemarijn,  salie, thym en  geel walstro.