Ambachtsplanten – Touw en papier

 

Buxus - Buxus sempervirens

Het hout van de buxus werd vroeger al veelvuldig verwerkt in allerlei voorwerpen en instrumenten. Buxushout is hard en zwaar. Dankzij de trage groei is het hout van superieure kwaliteit. Houtsnijders gebruiken het graag vanwege de speciale kleur. De meubelindustrie past het vaak toe om zijn duurzaamheid. Daarnaast worden er tal van andere voorwerpen van gemaakt, zoals mesheften en ander eetgerei, instrumenten voor de navigatie, muziekinstrumenten en stempels, kammen en fluiten.

 

Echte heemst - Althaea officinalis

Heemst was vroeger in gebruik als voedsel- en vezelplant. De wortelstok vormde een onderdeel van salades en uit de bastvezels werd touw en papier gemaakt.

 

Steenbeuk - Fagus sylvatica

De houtkrullen van de steenbeuk worden gebruikt bij de industriële bereiding van onder meer azijn. Het afvalhout is uitstekend brandhout, dat bijvoorbeeld voor het stoken van ovens en het roken van vis in gebruik is. Beukenhout diende vroeger als materiaal voor drukletters en houtsneden. De houtsoort lag ook aan de wieg van de boekdrukkunst mogelijk (de woorden 'beuk' en 'boek' houden met elkaar verband).

  

Grote kaardenbol - Dipsacus fullonum

De kaardenbol werd tot zo aan de Tweede Wereldoorlog vooral toegepast als ambachtelijk gereedschap. De gedroogde, uitgebloeide bloemhoofden van de kaardenbol werden gebruikt voor het opruwen (in het Engels 'teasen') van wollen lakens zodat de vezels ervan compacter en sterker werden. De uitgebloeide en gedroogde bloemhoofden werden, naast elkaar vastgemaakt op een plankje, ook gebruikt voor het kaarden of kammen van wol. Met dit gereedschap kon de wol gemakkelijker tot een draad gesponnen worden.

 

Haagbeuk - Carpinus betulus

Het hout van de haagbeuk is bijzonder slijtvast. Het wordt gebruikt voor het maken van tandraderen, wielspaken, schroeven, hakblokken voor slagers, handvaten van gereedschap, houten hamers, heien en stampers in een oliemolen, kammen in molenwielen en gereedschap. Daarnaast wordt het hout van de haagbeuk toegepast als imitatie-ebben in piano's.

 

Hennep, Vezel 'Uso 31' - Cannabis sativa

Hennep is een van de oudste door de mens geteelde en veredelde gewassen. De geschiedenis van hennep in Nederland gaat dan ook duizenden jaren terug. De stengel van de hennepplant levert een van de sterkste natuurlijke vezels ter wereld op. Hennep werd gebruikt om bijvoorbeeld touw, textiel en papier te maken. Voorts bevat het zaad van de hennepplant hoogwaardige voedingsolie. Die werd niet alleen voor menselijke en dierlijke consumptie gebruikt, maar ook als lampolie en voor de productie van zeep en verf

 

Hollandse linde - Tilia X europaea

De Hollandse linde levert hout voor houtsnijwerk. De bastvezels werden vroeger wel gebruikt bij de productie van touw en voor vlechtwerk.

 

Hulst - Ilex aquifolium

Het hout van de hulst is wit, soms met een groene zweem, en dicht, hard en zwaar. Hout van de hulst wordt gebruikt voor meubilair en voor snij- en inlegwerk. Daarnaast wordt het ook verwerkt om houtsnedes te maken. Het kernhout van volwassen Ilex aquifolium wordt toegepast bij het maken van afdrukkenblokken in oude drukkerijen, bij gravures en in de draaierij.

 

Hazelaar - Corylus avellana 

De buigzame twijgen zijn geschikt voor vlechtwerk.

Vroeger werden van hazelnoothout schuimspanen voor de bier - en de azijnfabricage vervaardigd.

 

Japanse notenboom - Ginkgo biloba

De Japanse notenboom wordt gezien als een levend fossiel. Het is namelijk de enig overgebleven soort van zowel het geslacht Ginkgo als de familie Ginkgoaceae. In Japan wordt de boom als een godheid vereerd. De Japanse notenboom staat symbool voor onveranderlijkheid, hoop, liefde, toverkracht, tijdloosheid, verering en een lang leven. Vele kunstenaars zijn geïnspireerd door de Japanse notenboom. De boom wordt ook in de homeopathie gebruikt en bij de productie van cosmetica als huidproducten en shampoo), als insecticide en als mest.

 

Groot kaasjeskruid  - Malva sylvestris

De vezel afkomstig van de stengels van het groot kaasjeskruid is een grondstof bij de productie van touw, textiel en papier.

 

Stokroos - Alcea rosea

Een vezel verkregen uit de stelen van de stokroos wordt gebruikt in de papierfabricage. De vezels zijn ongeveer 1.9 mm lang. De stengels worden geoogst in de late zomer, de bladeren worden verwijderd en de stelen gestoomd tot de vezels kunnen worden verwijderd. De vezels worden vervolgens twee uur lang in een loogbad gelegd en daarna drie uur lang in een kogelmolen gemalen of met hamers geslagen. Het uiteindelijke papier is lichtbruin van kleur.

 

Venijnboom - Taxus baccata

Het hout van de venijnboom is zwaar, hard, duurzaam en elastisch. Het is geschikt om te polijsten, maar vergt wel langdurige bewerking. Taxushout is zeer in trek bij meubelmakers. De grondstof wordt verder gebruikt voor bogen, stelen van gereedschap en andere toepassingen. Het hout is ook goed brandhout. Daarnaast wordt het veel toegepast bij inlegwerk en draaiwerk.

 

Agave – Agave sisalana

Sisal wordt gewonnen uit de bladeren van de agave (Agave sisalana), is wit of ecru van kleur en voelt ruw aan. Sisaltouw is bestand tegen vocht en wordt daarom veelvuldig in vochtige omgevingen gebruikt.

De vezels in de bladeren van de Agave sisalana en enkele andere soorten kunnen gebruikt worden voor het maken van touw en matten.